پژوهشی پیرامون قاعدۀ عدل و انصاف

قاعدۀ عدل و انصاف، اصطلاحی است که گرچه در آثار فقیهان متأخر و در میان مسائل مختلف، کم و بیش سخن از آن به میان آمده، به هیچ وجه تبیین شفافی از آن صورت نگرفته است؛ از این رو برخی از اساس، منکر چنین قاعدهای شده‌اند، برخی دیگر گرچه نام قاعده را بر آن اطلاق کرده‌اند، اجرای آن را منوط به وجود دلیل خاص دانسته‌اند، و عده‌ای نیز آن را به عنوان قاعده، هر چند محدود به مسئلۀ خاصی، پذیرفته‌اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا ابتدا با استقصا در منابع شرع، مستندات معتبری برای اثبات قاعدۀ مزبور فراهم آید و آن‌گاه، در راستای دستیابی به قاعدۀ اثرگذاری در فرایند استنباط، گستره و چارچوب دلالت آن به روشنی تبیین شود.